Geschreven door Anis Benhayyoun
Het belang van helden in een samenleving kan niet worden onderschat, aangezien helden ons inspireren om de beste versie van onszelf te worden. Volgens het Cambridge Dictionary wordt een held omschreven als 'iemand die bewonderd wordt vanwege het verrichten van iets zeer moedigs of het bereiken van iets groots'.
Een held is per definitie iemand die zijn of haar eigen waarden nastreeft met ambitie, gebruikmakend van rede om obstakels te overwinnen en doelen te bereiken. Actief en onafhankelijk handelen om de wereld een mooiere plek te maken, wordt beschouwd als een waardevolle eigenschap die in schril contrast staat met passief slachtofferschap. Een persoon die niet de moed heeft om grootsheid na te streven, zal niet als een held worden gezien.
Het geloof in het concept van heldendom is daarom van essentieel belang voor het bevorderen van een betere wereld. Helaas zien we steeds vaker dat het concept van heldhaftigheid ondermijnd wordt in onze samenleving. Dit heeft als gevolg dat mensen zoals Enzo Knol, Gaby Blaaser en Monica Geuze tegenwoordig steeds vaker als helden worden beschouwd.
Het tegenovergestelde van heldhaftigheid is lafheid, en gelukkig wordt lafheid niet gewaardeerd in onze samenleving. Echter, tussen het grijze gebied van heldhaftigheid en lafheid bestaat er een concept genaamd 'middelmatigheid'. Dit is geen categorie van bijzonder deugdzame of slechte acties.
Het nieuwe standbeeld in Rotterdam lijkt deze waarde van middelmatigheid te belichamen. Het is geen standbeeld dat een krachtig menselijk symbool vertegenwoordigt of een eerbetoon is aan iemand die iets heldhaftigs heeft bereikt. In plaats daarvan is het een 4 meter lang standbeeld van een jonge zwarte vrouw met een nonchalante, niet-gefocuste en passieve houding, weergegeven door haar handen in haar zakken. Bovendien draagt ze een T-shirt, joggingbroek en sportschoenen.
Om het doel van dit standbeeld te verduidelijken, wil ik een aantal citaten presenteren uit het opiniestuk van Roline Redmond in het NRC, met de titel: "Heldinnen van het gewone leven verdienen juist een standbeeld."
"Kijkend naar het beeld. Vrouwen uit deze klasse, wit of zwart, zullen ondanks hun harde werken, nooit een koopwoning kunnen nalaten aan hun kinderen, vanwege de laagbetaalde banen in conflictrijke omgevingen. Als werkende arme kennen ze vaak een cultuur van schulden. Hun kinderen worden verwezen naar laag vervolgonderwijs."
Dames en heren, hier hebben we een groep die geassocieerd wordt met slachtofferschap en middelmatigheid. De auteur van dit stuk maakt een klassiek marxistisch argument, waarin ze beweert dat sociale klasse wordt bepaald door geboorte. Volgens haar redenering zullen vrouwen die gesymboliseerd worden in dit standbeeld nooit in staat zijn om een eigen huis te bezitten. Sterker nog, ze zullen hoogstwaarschijnlijk schulden hebben en hoger onderwijs zit er zeer waarschijnlijk ook niet in.
Voor mensen in een lagere klasse die dit lezen en worstelen met het overwinnen van deze marxistische leugens, welke mentaliteit ontstaat er dan? Krijgen ze een heldhaftige mentaliteit waarin ze denken dat, ondanks de "extra" obstakels die Nederland hen oplegt wegens hun klasse en achtergrond, ze toch gebruik zullen maken van de kansen die deze relatief vrije samenleving hen biedt? Zijn ze dankbaar dat Nederland, ondanks al haar tegenstrijdigheden, hen veel meer kansen geeft dan het land van hun voorouders? Zelfs als ze wellicht een onterecht laag schooladvies krijgen, zal dit hen er niet van weerhouden om hard te studeren en vaardigheden op te bouwen die ervoor zorgen dat ze deel uitmaken van een nieuwe generatie die bezittingen heeft en deze kunnen doorgeven aan volgende generaties. Kunnen zij niet de keuze maken om niet meer geld uit te geven dan er binnenkomt?
Volgens mevrouw Redmond is dit niet de boodschap die vooral allochtonen uit de lagere klasse moeten krijgen, en ze gaat verder met:
"Zij houden de welvaart van anderen in stand door voor te weinig geld hun huizen schoon te maken, op hun kinderen te passen, hun bejaarden te verzorgen."
Dus volgens deze schrijfster is deze klasse gedoemd om voor te weinig geld te werken en daarmee de welvaart van de rijken in stand te houden. Dit is wederom een marxistische theorie waarin de onderste klasse onderdrukt wordt door de bezittende klasse. Alsof de ongekende welvaart van onze tijd, zoals elektriciteit, vliegtuigen, smartphones, internet, auto's, koelkasten, warme douches en medicijnen, gecreëerd wordt door de klasse waar mevrouw Redmond voor denkt op te komen. Niets kan verder van de waarheid afstaan. Het zijn juist de mensen met meer beperkte vaardigheden die profiteren van de productieve helden (ondernemers, industriëlen) die we kennen. Doordat Redmond deze onderscheiding niet begrijpt, reageert ze op het feit waarom sommige mensen moeite hebben met het standbeeld door te stellen:
"Maar zelfs een waarheidsgetrouwe representatie wordt ze niet gegund! Het zijn de heldinnen van het gewone leven die altijd over het hoofd worden gezien."
De auteur van dit stuk lijkt niet te begrijpen dat het geen kwestie is van gunnen. Waar het werkelijk om gaat, is dat we in een cultuur willen leven waarin we kunnen opkijken naar grote waarden en symbolen die ons inspireren om het beste uit ons leven te halen. Het gaat om het aangaan van uitdagingen en het overwinnen van obstakels, wat leidt tot een leven vol eigenwaarde en trots.
Helaas belichaamt dit nieuwe standbeeld in Rotterdam dat gevoel helemaal niet, wat tragisch is, want juist de mensen in de lagere klasse hebben behoefte aan echte helden die hen kunnen inspireren om hun leven beter te maken. Het streven om van elk werkend mens/slachtoffer een held te willen maken en het aanbidden van middelmatigheid ondermijnt dit doel op de meest destructieve wijze.